جرایم رایانه ای و فناوری اطلاعات

جرایم رایانه ای و فناوری اطلاعات – گاهی جرایم تنها ماهیت مالی و اقتصادی را در بر نمی گیرد چراکه فناوری های اطلاعاتی، ‏انقلابی را ایجاد کرده که دیگر رویا پردازی های کنترل امورات زندگی بشر به دست هوش مصنوعی ‏دور از ذهن نیست.‏ انقلاب اطلاعاتی و ارتباطی؛ شرکت ها و حتی دولت ها را مجاب کرده تا مهمترین اسرار خود را در ‏حافظه رایانه ها و سیستم های اداری پیشرفته بسپارند به همین علت وابستگی افزایش جرایم علیه ‏سیستم های پردازش داده طی دهه اخیر در بسیاری از کشورها خطری برای شرکت ها و دولت ها ‏محسوب می شود. لذا  در سطح ملی و بین المللی دغدغه هایی در مورد تهدید جدید «جرایم رایانه ‏ای» مورد توجه قرار گرفته است.‏

سازمان پلیس جنایی بین المللی، جرایم رایانه ای را به شرح زیر طبقه بندی کرده است:‏

کلاهبرداری رایانه ای از دسته جرائم اصلی سوء استفاده های رایانه ای در باب جرائم اقتصادی‎ رایانه ای می باشد. دارایی های عینی غیر ملموس در قالب «داده های رایانه ای » مانند وجوه ‏سپرده یا ساعات کاری، معمول ترین راه های کلاهبرداری کامپیوتری را تشکیل می دهند. در ‏تجارت مدرن (تجارت الکترونیک) نقل و انتقال پول و نقد و خرید و فروش کالای تجاری، به سرعت ‏جای خود را به انتقال سپرده ها از طریق سیستم های کامپیوتری می دهد. که در نتیجه امکانات ‏بسیاری را برای سوء استفاده فراهم می آورد‎. در ادامه به چند نمونه از سوء استفاده رایانه ای در باب کلاهبرداری اشاره می شود‎:

الف) سوء استفاده از شبکه تلفنی‎

ب) سوء استفاده از صندوق های پرداخت‎

ج) سوء استفاده از کارتهای پلاستیکی (اعتباری‎)

وارد کردن، تغییر ، محو یا موقوف سازی داده های رایانه ای یا برنامه های رایانه ای یا دیگر ‏مداخلات در زمینه داده پردازی از طریق یا تحت شرایطی که در قوانین ملی تشریح شده است، ‏متشکله جرم جعل است اگر به خاطر هدفهای مرسوم، چنین جرمی ارتکاب یافته باشد‎. اصولا جعل برخلاف کلاهبرداری رایانه ای، به منظور ایراد خسارت به اموال و تحصیل امتیاز مالی ‏ارتکاب نمی یابد لیکن در اسناد به کار می رود‎.

‎ایجاد خسارت (تغییر، تخریب) در داده ها و یا برنامه های کامپیوتری؛ که این نوع فعالیت مجرمانه شامل دست یابی مستقیم یا مخفیانه غیر مجاز به سیستم ها و برنامه های ‏رایانه ای با استفاده از برنامه های جعلی به نام ویروس، کرم، یا بمب های منطقی به منظور ایجاد ‏خسارت از طریق پاک‎

اصلاح، موقوف سازی، و یا پاک کردن غیر مجازداده ها یا عملیات رایانه ای به منظور مختل ساختن ‏عملکرد عادی سیستم، آشکارا فعالیت مجرمانه به حساب می آید و به آن سابوتاژ رایانه ای می ‏گویند‎. عناصر متشکله جرم سابوتاژ رایانه ای عبارت است از: ۱- ابزار و راهها ۲- هدف‎

‎ ‎نفوذ کردن رایانه ای خدشه زننده ها:‏‎ این نوع عمل مجرمانه شامل دسترسی های غیر مجاز به رایانه ها و نفوذ به سیستم های رایانه ای‎  می شود که دارای انگیزه های گوناگونی می باشد که مهمترین آنها که قصد کنجکاوی، تفریح و ‏تفنن بوده اصولا به قصد آسیب رساندن و بهره برداری مالی انجام نمی گیرد و از نظر سنی بیشتر ‏خدشه زنندگان جوانان و رده سنی ۱۵ تا ۲۴ قرار دارند‎.

بنا به تعریفی که ارائه شده استراق سمع عبارت است از: استراق سمع یا قطع، که بدون حق و توسط ‏ابزارهای تکنیکی بر روی ارتباطات، (وارده یا خارجه) در حدود یک سیستم یا شبکه رایانه ای انجام ‏شود‎.

تکثیر و توزیع یا انتشار همگانی و بدون داشتن مجوز یک برنامه رایانه ای که تحت حمایت قانون ‏است‎.

تعریف لغوی آن عبارت است: هرگونه نوشته، فیلم، تصاویر و مطالب مربوط به امور جنسی که فاقد ‏هر گونه ارزش ادبی، هنری، سیاسی و علمی است و اعمال مجرمانه در پورنوگرافی عبارتست از اینکه ‏شخصی از ابزار سمعی و بصری یا وسایلی که حاوی اینگونه تصاویر و عکسهای هرزه باشد را ‏بفروشد، پخش کند یا چنین وسایل را در معرض نمایش گذارد یا کودکان و جوانان را به شرکت در ‏این نمایش یا پورنوگرافی اغوا یا تشویق نماید‎.

این نوع جرم که با جرائم نسل سوم رایانه و اینترنت وابسته است اصولا در محیط مجاز یا همان ‏سایبرا سپیس قابل تحقق می باشد. جرم چند رسانه ای شامل هرگونه فعالیت ممنوعه قانونی و یا ‏اخلاقی در ارتباط با سوء استفاده از تکنولوژی ارتباطات و رسانه می باشد که به طور عمده مرتکبان ‏ناشناس به طور اجتماعی در فضای ناشناخته دست به اعمال خود می زنند.‏

به منظور حفظ حریم کاربران در فضای مجازی قانون جرایم رایانه‌ای‎ ‎در سال ۱۳۸۸ برای تعیین ‏مصادیق استفاده‎ ‎مجرمانه‎ ‎از سامانه‌های‎ ‎رایانه‌ای‎ ‎و‎ ‎مخابراتی‎ ‎به تصویب‎ ‎مجلس شورای ‏اسلامی‎ ‎رسید‎.‎

قانون جرایم رایانه‌ای در سه بخش و ۵۶ ماده تنظیم شده‌ که حبس و جریمه نقدی یا هر دو ‏مجازات‌هایی است که برای مرتکبین این جرایم وضع شده‌است‎